Schin op Geul

Tot Schin op Geul behoren ook de buurtschappen en gehuchten Engwegen, Keutenberg, Walem, Schoonbron en Strucht.
Het grondgebied van Schin op Geul is 691 hectare groot en telt ongeveer 1700 inwoners.

Schin op Geul
Schin op Geul is een kerkdorp in de gemeente Valkenburg aan de Geul.
Tot 1940 was Schin een zelfstandige gemeente. Schin op Geul werd al genoemd in de jaren 847 en 968 in een schenkingsakte voor de abdij van St. Remigius in Reims en haar proosdij in Meersen. Schin op Geul zou daarmee het oudste genoemde stukje van de gemeente Valkenburg aan de Geul zijn.

De parochiekerk is gewijd aan de heilige Mauritius. Het oudste gedeelte is gebouwd in romaanse stijl. In 1926 werd door architect Hubert van Groenendael een nieuw groot middenschip met twee zijbeuken, een nieuw priesterkoor en een sacristie bijgebouwd. Sinds 1859 is de kerk een bedevaartsoord van de heilige Cornelius, omdat hier de relieken van hem worden bewaard. De heilige wordt vereerd als patroon van zenuwziektes. Van hem staat een gepolychromeerd beeld in de kerk.

Bij de parochie van Schin hoort ook de Kluis op de Schaesberg. Op de laatste zondag van juni vindt de Schaesbergergank plaats. De pastoor van Schin draagt dan een Heilige Mis op in de kluiskapel.

Schin op Geul ligt aan de spoorlijn Maastricht-Heerlen (1853) en heeft een eigen station. Het station is ook een halteplaats van het miljoenenlijntje naar Kerkrade. Het traject heeft deze naam gekregen omdat in 1911 het een miljoen gulden per kilometer kostte om de lijn aan te leggen. Sinds april 1995 rijdt er weer een stoomtrein op het traject. De stoomtrein wordt beheerd door de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij. (ZLSM).
De buurtschappen van Schin op Geul zijn: Strucht, Engwegen, Keutenberg, Schoonbron en Walem.

Oud-Valkenburg
Oud-Valkenburg is een kerkdorp in de gemeente Valkenburg aan de Geul.
Tot 1940 was het dorp een zelfstandige gemeente. De oorsprong van Valkenberg ligt waarschijnlijk in Oud-Valkenburg. De eerste geschreven vermelding van Valkenburg is een oorkonde van 15 februari 1041 met de naam ''Falchenberch'' erop. Men meent dat daarmee niet het Geulstadje, maar het dorpje Oud-Valkenburg bedoeld werd. In de akte wordt Falchenberg door de Duitse keizer Hendrik III geschonken aan zijn nicht Ermingardis. Een halve eeuw later trouwt een zekere Oda van Valkenburg met Gosewijn van Heinsberg. Die familie komt uit het Duitse Rurdal. Ze heeft in 1096 al een stuk grond in eigendom ten westen van Valkenburg. Waarschijnlijk kort na het huwelijk verschijnt de burcht op de Heunsberg in Valkenburg als versterking tegen o.a. de rijke abdij van Meersen.

De kerk van Oud-Valkenburg is gewijd aan Johannes d'n Doper en dateert gedeeltelijk uit de 11e eeuw. In het mergelen gebouw staat een barok altaar uit de 18e eeuw. De moderne kruisweg is gemaakt door het echtpaar Mathieu Vroemen en Riet Jager. Sinds 1959 is de kerk een bedevaartsoord voor de heilige Rita van Cascia, de patrones van onmogelijke en hopeloze zaken. In de zuidelijke zijbeuk staat een beeld van haar en een reliekhouder met een relikwie van Rita. Op het kerkhof staat de eveneens in mergel gebouwde pastorie en een kapel met een kruis uit de 19e eeuw.
In Oud-Valkeberg liggen twee kastelen, Kasteel Genhoes en kasteel Schaloen.

Genhoes is het stamkasteel van de heren van Valkenburg. Het kasteel en de bijbehorende hoeve werden gebouwd in de 17e en 18e eeuw. Het versterkte huis (Genhoes) is ontstaan uit een, in de 11e of 12e eeuw gebouwde woontoren.
Schaloen werd gebouwd in 1656 en is in de 19e eeuw ingrijpend gerenoveerd door architect Pierre Cuypers.
Bij Schaloen hoort ook een hoeve. Verder bevindt er zich ook een watermolen op de Geul (Sjloensmeule) en de kasteeltuin Oud-Valkenburg (de vreugere heemtuin) met planten die typisch zijn voor de flora van Zuid-Limburg. Op de Schaesberg staat een kluis met kapel, die in de 17e eeuw is opgericht door de heer van Schaloen op de plaats van een boswachterswoning. Tegenover de oprijlaan loopt een landweg richting de St. Jansbos en Sibbe. Op een splitsing van veldwegen staat de mergelen St. Jansboskapel.

Aan de Geul staat een oude calvariegroep met aan weerszijden van het kruis een kapelletje; een met een Mariabeeld en het andere met Johannes

Strucht
Strucht is een gehucht in de gemeente Valkenburg aan de Geul.
De bebouwing ligt aan de provinciale weg tussen Oud-Valkenburg en Schoonbron. In 1383 werd Strucht verheven tot een eigen heerlijkheid (tot 1795). Onder Napoleon kwam het dorp bij het kanton Valkenburg, maar vanaf 1800 werd het een zelfstandige gemeente. Op 1 januari 1878 hoorde het bij de gemeente Schin op Geul, die in 1982 opging in de gemeente Valkenburg aan de Geul.

Bezienswaardig is een aantal oude boerderijen gebouwd van mergel of gecombineerd mergel-baksteen gelegen aan de grote weg.

Tussen Strucht en het dorp Scheulder bevindt zich het landschapsparknatuurreservaat ' het Gerendal' waarin een orchideeëntuin gelegen is. Midden in dit gebied staat een waterputhuisje, de Schaapsput.
Aan het einde van de Grachtstraat ligt de Sousberg.

Engwegen en Keutenberg zijn buurtschappen van Schin-op-Geul in de gemeente Valkenburg aan de Geul.
Om het gehucht Keutenberg te bereiken, moet men een helling beklimmen van 22% vanuit Engwegen. Tot 1981 hoorden Keutenberg en Engwegen bij de gemeente Wijlre. Tussen de huizen bevinden zich enkele vakwerkhuizen en wegkruisen Een wegkruis heeft aan weerszijden van het kruisbeeld ambachtgereedschap: een ladder, een mes en een nijptang. In vroegere tijden haalde men het drinkwater in de ''Gronzeleput'', een bron aan de voet van de berg, waarvan het water in de Geul stroomt.

De Keutenberg is bekend vanwege de wielerwedstrijden zoals de Amstel Goldrace en de Europese en Wereldkampioenschappen. In de helling bevindt zich de groeve Keutenberg, alwaar de Romeinen al mergelkalk haaleden om daarmee het land te bemesten. De gebrande kalk werd gebruikt om te metselen en te pleisteren..

Walem
Walem is een gehucht, met ca 200 inwoners, in de gemeente Valkenburg aan de Geul.
Een klein gedeelte ligt in de gemeente Voerendaal. Het suffix ‘em’ in de naam betekent (Middeleeuwse) nederzetting. In archieven wordt Walem in de 13e eeuw genoemd. Walem bestaat uit 2 woongedeelten: een gedeelte met een aantal (mergelen) boerderijen en huizen, o.a. de hoeve Walem uit 1626, aan de Steenstraat en een gedeelte aan de Walemerweg richting Schin-op-Geul. Op een kruising van genoemde weg staat een witgekalkte mergelen Mariakapel uit 1828.

Aan de Walemerweg, in de helling, bevindt zich een eeuwenoude waterput, in een puthuisje, die tot 1920 door de inwoners in gebruik is geweest (restauratie in 1973). In een bosje aan de Goudsberg aan de Steenstraat zijn de resten van een Romeinse wachttoren opgegraven. De weg zou een stuk van de Romeinse heerbaan (Via Belgica) zijn geweest.
In het bos van de Schaesberg hebben in de 17e en 18e eeuw kluizenaars gewoond in een mergelen kluis. Bij het gebouwtje hoort ook een kapel. Op de laatste zondag van juni wordt sinds de 18e eeuw het feest gevierd van de heilige kluizenaar Leonardus. Dat begint met een Heilige mis en daarna is er kermis. De voettocht op die dag erheen wordt Sjaasbergergank genoemd.

Schoonbron
Schoonbron is een gehucht aan de grote weg tussen Strucht en Wijlre in de gemeente Valkenburg aan de Geul. De naam zou teruggaan naar de zuivere bronnen, die hier uit de grond borrelen, door de beemden, richting Geul. De Scheumerbeek stroomt in de buurt. Een deel van de buurtschap hoorde tot 1982 tot de gemeente Wijlre. Centraal, op een driesprong, tussen een aantal oude boerderijen, waarvan een in vakwerk, staat een Mariakapel uit 1945 gebouwd van Kundersteen. Ze is gebouwd uit dankbaarheid voor het goed doorkomen van de 2e wereldoorlog. In 1588 is al sprake van een “hof van Schoonborn''.

Bekijk hier de bedrijven uit Schin op Geul